Ze zeggen dat het overgaat.
Maar het is prettiger te weten dat het niet over hoeft te gaan.
Want zoals jij uniek bent, zo is ook jouw rouwproces uniek.
(Johan Maes)

Wat zijn rouwtaken?

Rouwtaken zijn fases die een rouwend mens normaal gesproken doorloopt bij verlies van dierbaren. De taken hebben geen specifieke volgorde, maar er is wel een zekere volgorde voorgesteld in de omschrijvingen. Zo kan men bij voorbeeld niet met de emotionele gevolgen van een verlies omgaan als men ontkent dat het verlies heeft plaatsgevonden.

Rouwtaak 0: Leren leven met verdriet en rouw

Leven met verlies is iets dat in feite van jongs af aan geleerd moet worden. Volwassenen kunnen jonge mensen niet beschermen tegen de aanwezigheid van de dood en de gevolgen daarvan voor hun leven. Uit onderzoek blijkt dat vrijwel alle kinderen op het moment dat ze naar het voortgezet onderwijs gaan al te maken hebben gehad met het overlijden van iemand die ze kennen. Er is geen manier om verlies uit de weg te gaan, ook niet voor jonge mensen. Wanneer ze geen gelegenheid krijgen om te rouwen dan komen de rouwreacties op enig moment in het leven terug, vaak in een andere, minder herkenbare vorm. Bijvoorbeeld in gedragsproblemen, psychosomatische problematiek of onverklaarbare klachten. Volwassenen kunnen kinderen en pubers wel voorbereiden op het omgaan met verlies. De beste omgeving om dit te doen is thuis, in de vertrouwde omgeving, maar in de praktijk vindt deze voorbereiding vaak niet plaats. Dat is jammer want het helpt enorm wanneer kinderen voorbereid zijn wanneer ze te maken krijgen met een ernstig verlies.

Rouwtaak 1: De realiteit van het verlies accepteren

Als iemand sterft, zelfs als dit verwacht wordt, is er altijd een gevoel dat het niet waar is. De eerste taak is te komen tot een volledig zicht op de realiteit dat de overledene werkelijk dood is en niet zal terugkeren. Een onderdeel van deze acceptatie is het geloven dat hereniging onmogelijk is. Het betekent in feite de zware opgave van acceptatie van een wereld die veranderd is.

Rouwtaak 2: Het toelaten van de pijn van het verlies

Om te kunnen rouwen moet je door de pijn, die verbonden is met het verlies, heen gaan want bij een verlies is er niet alleen sprake van verdriet. Rouw kan gepaard gaan met een scala aan gevoelens zoals angst, opluchting, jaloezie, schuldgevoelens of boosheid. Deze gevoelens kunnen door elkaar lopen. Het kan zelfs zijn dat je niets lijkt te voelen en dat kan enorm verwarrend zijn. Rouwen is hard werken.

Rouwtaak 3: Verder leven met het gemis van de overledene

Hoe raar het ook mag klinken, na een verlies gaat het leven gewoon door zonder die ander. En telkens zijn er nieuwe gebeurtenissen die ons confronteren met het verlies. Verjaardagen, Kerstmis, vakanties, belangrijke gebeurtenissen enzovoort. Belangrijk om te weten is dat er ook rouw plaatsvindt als er een moeizame of zelfs negatieve relatie was met de overledene. Juist het feit dat er niets meer goedgemaakt of uitgesproken kan worden maakt soms dat de rouw intenser is en langer duurt.

Rouwtaak 4: Het oppakken van het leven met die ander in je hart

Het is op den duur belangrijk om de overledene een plaats te geven in je emotionele leven zodat de emotionele energie geïnvesteerd kan worden in andere dingen of in een andere relatie. Nabestaanden kunnen het gemis ook gedeeltelijk opvangen door het oppakken van bezigheden en activiteiten die, ondanks het gemis, een waardevolle betekenis aan hun leven geven. Veel nabestaanden denken dat dit “loslaten” een vorm van ontrouw is aan de overledene. Soms zijn nabestaanden bang om weer iemand te verliezen. Deze angst kan leiden tot isolement. Wordt deze rouwtaak 4 slecht afgewerkt dan zullen nabestaanden kunnen ervaren dat ze niet goed meer in staat zijn om van anderen te (durven) houden.